موکوسل یا کیست دهان چیست؟
موکوسل دهانی یک کیست مخاطی خوش خیم و بدون درد در حفرۀ دهان میباشد. در واقع موکوسل یک اصطلاح بالینی است که تورم ناشی از تجمع بزاق در یک ناحیه صدمه دیده و یا انسداد یافته مجاری غدد بزاقی را توصیف میکند.
موکوسلها، که به عنوان کیستهای دهان و لب شناخته میشوند، ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند. برای درمان مؤثر این کیستها و دریافت راهکارهای تخصصی، مشاوره با متخصص بیماریهای دهان، زبان و لثه در اصفهان پیشنهاد میشود. برای اطلاعات بیشتر و یافتن متخصصین با تجربه، به صفحه متخصص زبان در اصفهان مراجعه نمایید.
انواع موکوسل یا کیست دهان و لب
موکوسلها ی تراوشی
در موکوسل تراوشی به دلیل وارد آمدن تروما و ضربه به مجرای غدد بزاقی فرعی ایجاد میشود. پارگی مجرا، منجر به تجمع بزاق در بافتهای تحت مخاطی و ایجاد تورم میشود.
موکوسل احتباسی
در نتیجه انسداد در مجرای یک غده بزاقی فرعی به دلیل سنگ و یا کشیدگی ناشی از بافت اسکار در اطراف شکل میگیرد.
هر گونه انسداد در غده بزاقی، ترشح بزاق را مختل کرده و منجر به تجمع مخاط در بافت زیر اپیتیلیان غده آسیب دیده میشود. این امر موجب احتباس بزاق شده و اغلب موارد علت اصلی بروز موکوسل دهانی است.
کیست موکوسل دهانی اغلب در کجا ظاهر میشود؟
موکوسل تراوشی اغلب در لب تحتانی اتفاق میافتد البته مخاط گونه، زبان، کف دهان و ناحیه رترومولار هم از دیگر نواحی شایع برای موکوسل تراواشی می باشد. اما موکوسلهای احتباسی اغلب در کام یا کف دهان شایع میباشند.
موکوسلها به چه صورت در دهان ظاهر میشوند؟
موکوسلها اغلب به شکل تورمهای بدون درد، مشخص با سطح صاف میباشند که میتوانند از چند میلیمتر تا چند سانتیمتر در نظر داشته باشند. کیستهای سطحی اغلب ته رنگ مشخص آبی دارند در صورتی که کیستهای عمیقتر، معمولاً وسیعتر و عمقیتر هستند و با مخاط ظاهراً سالم پوشیده شدهاند. به رنگ صورتی و همرنگ مخاط هستند.
کیستهای سطحی اغلب به مرور زمان جویده میشوند و ممکن است در طول روز بزرگ و کوچک شوند. گاهی مواقع مایع غلیظ و موکوسی بزاق از آنها خارج میشود. موکوسلها معمولاً با احساس درد و سوزش همراه نیستند ولی به دلیل برجستگی که ایجاد میکنند، احساس ناخوشایندی را در بیمار ایجاد میکنند.
علت ایجاد کیست غده بزاقی موکوسل دهان و لب چیست؟
کیستهای دهانی به طور عمده نتیجه آسیب دیدن به غده بزاقی است.
- گاز گرفتن گونه و لبها باعث پارگی و اسیب غده بزاقی میشود و در محل آسیب دیده، کیست ظاهر میشود.
- آسیبهای ورزشی و یا تصادفاتی که منجر به برخورد مستقیم و ضربه به صورت میشود، میتواند از علل ایجاد موکوسل باشد.
- دندانهای نامرتب یا رشد غیرطبیعی دندانها نیز میتواند به بافت نرم داخل دهان فشار وارد کند و منجر به ایجاد کیستهای دهانی شود.
- سوراخ شدن لب میتواند به غده بزاقی آسیب برساند و منجر به ایجاد کیست لب شود.
- جویدن نامناسب غذا باعث میشود لب بیمار بین دندانهای قدامی فک بالا و پایین گیر کند. این وضعیت باعث آسیب به بافت نرم و ایجاد موکوسل میشود.
- برخی از عادات غیرطبیعی میتواند به مجاری غدد بزاقی آسیب برساند و آنها را مسدود کند. به عنوان مثال اگر در هنگام استرس عادت دارید لبها یا گونۀ خود را گاز گرفته یا بمکید احتمال زیادی وجود دارد که موکوسل ایجاد شود.
- خوردن غذاهای داغ و سوزاندن میتواند بافت نرم داخل دهان را در معرض حرارت شدید قرا بدهد. گرمای شدید باعث آسیب به غدد بزاقی و تشکیل موکوسل دهانی میشود.
روش تشخیص کیست غده بزاقی دهان و لب چیست؟
- اکثر مواقع بیمار در تاریخچه خود ذکر میکند که کیست در طول روز رشد میکند و بزرگ و کوچک میشود.
- هنگامی که خونریزی در داخل ضایعه وجود دارد موکوسل به رنگ قرمز روشن ممکن است باشد.
- موکوسلها از نظر ظاهری صاف، نرم و براق هستند و بافت پوششی سطح آنها کاملاً سالم میباشد.
- در 80 – 75% موارد، موکوسلها در لب پایین ظاهر میشود اما گاهی موارد ممکن است کف دهان، زیر زبان و گونههای داخلی را درگیر کند.
- کیستهای مخاطی در صورت عدم درمان ممکن است گاهی بزرگ و گاهی کوچک شوند اما با این حال تا زمانی که کیست به طور کامل تخلیه نشود، ناپدید نخواهد شد.
- در هنگام لمس توده، تورم مواج حس میشود و احساس مایع درون توده مشخص میشود.
- موکوسل اندازههای متفاوتی دارد. در بعضی مواقع ممکن است کیست کوچک به چشم بخورد در صورتی که به صورت عمقی گسترش پیدا کرده است.
- موکوسلها میتوانند به صورت سطحی یا عمقی دیده بشوند.
- هر چه موکوسول بزرگتر و ناهموارتر باشد بیمار ابراز ناراحتی بیشتری میکند در جویدن، صحبت کردن و حتی بلع دچار اختلال میگردد.
آیا موکوسل یا کیست دهانی و لب قابلیت تبدیل به بدخیمی را دارند؟
خیر، موکوسلها برجستگیهای خوش خیم هستند که در دراز مدت هم بدخیم نخواهد شد ولی بهتر است حتماً درمان بشوند. چرا که در صورتی که در دهان ماندگار بشوند میتوانند به بافتهای زیرین گسترش پیدا کند و عمقیتر و وسیعتر بشوند.
روشهای درمانی موکوسل ( کیست دهان و لب ) کدام است؟
درمان اصلی و اساسی کیست غده بزاقی لب و دهان، حذف کیست به روش جراحی است که باعث میشود ضایعه به طور کامل خارج شود و عود آن نادر است. جراحی موکوسل به دو روش جراحی با تیغ و جراحی با لیزر انجام پذیر میباشد. در جراحی با لیزر، کار به راحتی و با سهولت انجام میپذیرد بدون این که خونریزی در محل جراحی ایجاد شود یا نیاز به بخیه باشد. روشهایی مانند تزریق در داخل ضایعۀ کورتیکواستروئیدها یا مارسوپیالیزاسیون هم در درمان موکوسل وجود دارد که روش درمانی اساسی نمیباشد و چون کیست به طور کامل در این دو روش خارج نمیشود، احتمال عود کیست بسیار زیاد میباشد.
لازم به ذکر است که تشخیص و درمان موکوسل بر عهده متخصص بیماریهای دهان میباشد و کلیۀ خدمات تخصصی در مطب دکتر عاطفه توانگر با جدیدترین متد انجام میگیرد.
جراحی موکوسل به روش لیزر چطور انجام میگیرد؟
درمان کیست عده بزافی لب و دهان با لیزر
در این روش ابتدا در ناحیۀ مورد نظر، بیحسی مختصری تزریق میشود سپس با استفاده از لیزر دایود و فایبر 400، حاشیۀ اطراف کیست به طور کامل برش داده میشود. برش کیست بهتر است به گونهای باشد که کیست پاره نشود بلکه ضایعه به طور کامل همراه با کیسۀ اطراف آن خارج شود. لیزر دایود به دلیل خاصیت کوآگولیشن خود، باعث انعقاد و بند آمدن خون در محل جراحی میشود؛ بنابراین جراحی کیست کاملاً در محیط بدون خونریزی انجام میپذیرد و دید و دسترسی عالی برای پزشک فراهم میکند.
از طرفی با وجود این که وسعت ناحیه جراحی کیست غده بزاقی زیاد میباشد نیاز به بخیه نیست و بافت به طور طبیعی و ثانویه ترمیم پیدا میکند.
اگرچه درمان موکوسل بیشتر به کیستهای دهان و لب مربوط میشود، اما در برخی موارد، علائم مشابهی مانند سوزش دهان و زبان نیز مشاهده میشود. برای اطلاعات بیشتر درباره روشهای درمان و مدیریت سوزش دهان و زبان، به مقاله درمان سوزش دهان و زبان مراجعه کنید.
در روش جراحی موکوسل با لیزر، نیز کیست به طور کامل با حاشیۀ اطراف بردا
شته میشود و از این جهت هیچ تقاوتی با جراحی سنتی (جراحی با تیغ) ندارد پس میزان عود کیست در هر دو روش نادر میباشد.
مزایای جراحی کیست غده بزاقی دهانی با لیزر
- معمولاً نیاز به حداقل بیحسی دارد.
- جراحی بدون وجود خونزیری انجام میپذیرد.
- دید و دسترسی عالی حین کار برای پزشک فراهم میسازد.
- عدم نیاز به بخیه در محل جراحی
- عدم نیاز به مصرف آنتیبیوتیک
- شکل و فرم طبیعی لب و سایر بافتهای دهان کاملاً حفظ میشود.
- لیزر دارای اثر ضدالتهاب است.
- لیزر اثر ضددرد و انتیباکتریال در محل دارد.
نکته مهم: معمولاً در جراحیهای وسیع موکوسل به خصوص در مواردی که کیست به طور عمقی در بافت وجود دارد، احتمال آسیبهای عصبی مختصر، احساس گزگز، مورمور یا بیحسی مختصر لب وجود دارد ولی خوشبختانه در جراحی به روش لیزر، این عارضه به ندرت ایجاد میشود یا اصلاً وجود ندارد چرا که لیزر به دلیل اثر ضدالتهاب و ترمیم کنندۀ خود، نه تنها از آسیبهای عصبی جلوگیری میکند بلکه در درمان نوروپاتیها و آسیبهای عصبی از لیزر استفاده میشود.
دوران نقاهت در جراحی کیست دهان و لب با لیزر چقدر است؟
از آنجا که جراحی با لیزر، بدون آسیب به بافتهای اطراف انجام میشود معمولاً نیاز به دوران نقاهت خاصی ندارد و بیمار میتواند کارهای روزمرۀ خود را انجام دهد. البته بهتر است در 48 – 24 ساعت اول بعد از جراحی، بیمار کمتر صحبت کند و حرکات ورزشی سنگین انجام نگیرد.
چه مراقبتهایی بعد از جراحی با لیزر نیاز میباشد؟
- مصرف داروهای مسکن در 24 ساعت اول
- اجتناب از مصرف غذاهای داغ در 24 ساعت اول
- رژیم غذایی نرم
- اجتناب از مصرف سیگار، قلیان و دخانیات
- اجتناب از گاز گرفتن، جویدن یا مکیدن لب
توصیه مهم بعد از جراحی موکوسل چیست؟
از آنجا که علت اصلی ایجاد موکوسل در لب و یا سایر نواحی دهان، جویدن، گاز گرفتن و یا پارگی مجرای بزاقی میباشد. یکی از توصیههای مهم بعد از جراحی این است که به هیچ عنوان به محل جراحی ضربه وارد نشود و در صورتی که بیمار عادت به مکیدن، جویدن لب و گاز گرفتن گونه داشته باشد حتماً باید این عادت ترک شود تا از تشکیل مجدد کیست جلوگیری شود.
هزینۀ جراحی موکوسل چقدر است؟
در جراحی موکوسل بسته به وسعت و عمق کیست، انتخاب روش جراحی که به صورت سنتی و یا با استفاده از لیزر انجام بگیرد، هزینه متفاوت میباشد. به همین منظور برای برآورد قیمت دقیق هزینه بهتر است ابتدا توسط دندان پزشک متخصص بیماریهای دهان و لیزر معاینه و مشاوره انجام گیرد.
چه زمانی برای درمان موکوسل باید به پزشک مراجعه کرد؟
به طور کلی، معمولاً موکوسل یا کیست دهان، به طور خودبهخود بهبود پیدا نمیکند. شاید به مرور زمان، کیست پاره و ترشحات آن تخلیه گردد اما دوباره بعد از مدتی، کیست پر میشود و حتی تورم بزرگتر از قبل میشود. از طرفی موکوسل درمان دارویی ندارد و حتماً باید به طور کامل کیست خارج گردد. در مواردی که تورم بیش از یک هفته در دهان شما ماندگار شود یا به تدریج اندازۀ آن افزایش یابد حتماً مراجعه به متخصص بیماریهای دهان الزامی میباشد.
هشدار: لطفاً تحت هیچ شرایطی کیست دهان را پاره کنید چرا که پارگی کیست نه تنها منجر به درمان و تخلیه کیست نمیشود بلکه از یک طرف خطر عفونت را افزایش میدهد و از طرفی باعث انتشار کیست به عمق لب و بافت دهان میشود و گاهی منجر به ایجاد اسکار دائمی در بافت آسیب دیده میشود.
در این مطلب به سوالات متداول در زمینه درمان موکوسل یا کیست دهان و لب با لیزر پاسخ داده می شود.