لکوپلاکیای دهان چیست؟
لکوپلاکیا به صورت یک ضایعه‌ی سفیدرنگ، بی‌علامت است که قابل برداشتن نیست و در هر جایی از مخاط دهان می‌تواند دیده شود. لکوپلاکیا با کشش بافتی از بین نمی‌رود و ناپدید نمی‌شود و اصولاً هیچ تشخیص بالینی دیگری در مورد لکوپلاکیا مطرح نبوده است. لکوپلاکیای با تروما و مصرف تنباکو ارتباط دارد، امّا در افراد غیرسیگاری هم دیده می‌شود که بیشتر در سطح طرفی زبان مشاهده می‌شود.
لکوپلاکیا در چه نواحی از دهان دیده می‌شود؟
لکوپلاکیا به صورت پلاک سفید بی‌علامت می‌تواند در همه جای دهان مانند لثه‌ها، لب، قسمت داخلی گونه‌ها، کف دهان، زیر زبان، حتی حاشیه‌های طرفی زبان دیده شود. کف دهان و حاشیه‌های طرفی زبان متأسفانه، محل‌های با احتمال خطر بالا برای تغییرات بدخیمی می‌باشد.
لکوپلاکیا بیشتر در چه سنی دیده می‌شود؟
لکوپلاکیای دهانی بیشتر در بیماران بالای 50 سال دیده می‌شود و در افراد زیر 30 سال معمولاً غیرشایع است. لکوپلاکیا در مردان شایع‌تر می‌باشد.
لکوپلاکیای دهان را چطور تشخیص بدهیم؟
تشخیص لکوپلاکیا در مرحله‌ی اوّل به صورت تشخیص بالینی و معاینه کامل دهان می‌باشد. اگر عامل تحریکی مانند تروما، لبه تیز پرکردگی، روکش بلند و … وجود داشته باشد، باید ابتدا حذف گردد. بعد از دو هفته بیمار دوباره بررسی می‌شود. اگر بعد از دو هفته سفیدی برطرف نشود، حتماً بیوپسی (نمونه‌برداری) جهت رد کردن بدخیمی لازم است.
در صورتی که در نمونه ارسالی، هایپرپلازی، ضخیم‌شدگی بافت و افزایش کراتین دیده شود، چیز مهمی نیست و پیگیری و معاینات دوره‌ای باید برای بیمار انجام شود.
امّا اگر در مطالعات بافت‌شناسی نمونه، بدخیمی یا دیسپلازی دیده شود، جراحی کل ضایعه سفید در ابعاد وسیع‌تر و پیگیری‌های بعدی برای درمان بدخیمی لازم است.
آیا لکوپلاکیای دهان همان سرطان دهان است؟
خیر، لکوپلاکیا یک ضایعه پیش‌سرطان (پیش بدخیم) است؛ یعنی اینکه احتمال دارد در آینده در صورت عدم درمان دچار تغییرات بدخیمی بشود و تبدیل به سرطان دهان گردد. شیوع دیسپلازی و بدخیمی در لکوپلاکیای دهانی از 1 تا 30 % متغییر است؛ بنابراین کنترل و درمان این ضایعه دهانی بسیار ضروری است.
لکوپلاکیا به چه شکل‌هایی در دهان دیده می‌شود؟
لکوپلاکیا به سه شکل می‌تواند در دهان دیده شود:
- پلاک سفید هموژن
- لکوپلاکیای منقوط غیرهموژن (به صورت پلاک سفید و قرمز در دهان دیده می‌شود)
- لکوپلاکیا ندولی غیرهموژن به صورت پلاک سفید با نمای پاپیلاری، ندولر و یا وروکوز که برجسته‌تر از مخاط دهان می‌باشد که معمولاً این مدل از لکوپلاکیا ریسک بدخیمی بسیار بالاتری دارد.
چه عواملی احتمال بروز لکوپلاکیا را در دهان بیشتر می‌کند؟
- استفاده بیش از حد دخانیات به خصوص تنباکو، چه به صورت تدخینی و چه به صورت جویدنی استفاده شود.
- مصرف زیاد مشروبات الکلی
- وجود ترومای دهان مانند لبه تیز دندان، پر کردگی، نامناسب بودن دندان مصنوعی (پروتز شکسته و نامناسب)
- وجود ویروس‌هایی مانند HIV، EBV و یا HPV
- ضعف سیستم ایمنی
- بهداشت دهانی نامناسب و ضعیف
آیا لکوپلاکیا نیاز به نمونه‌برداری (بیوپسی) دارد؟
اصولاً وقتی ضایعه سفید بی‌علامت در دهان ظاهر می‌شود، ابتدا باید عامل تحریکی را حذف کرد. تجویز داروهای مناسب نهایت تا دو هفته انجام شود. بعد از دو هفته حتماٌ بیمار باید مجدداً معاینه شود. در صورتی که پلاک سفید برطرف نشده باشد، حتماً نیاز به نمونه‌برداری تشخیصی دارد.
برای تشخیص، نمونه‌برداری و درمان لکوپلاکیا به چه پزشکی باید مراجعه کنم؟
برای تشخیص دقیق و نمونه‌برداری حرفه‌ای بهتر است به دندانپزشک متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت مراجعه شود. [تخصص بیماریهای دهان، فک و صورت با تخصص جراحی فک و صورت کاملاً متفاوت است]
متخصص بیماریهای دهان به دلیل رشته تخصصی‌اش با انواع بیماریهای دهان و ضایعات دهانی مختلف آشنا است و چون با ضایعات سفید، قرمز انواع زخم‌ها و توده‌های بافت نرم دهان مرتباً سر و کار دارد، به خوبی نواحی مشکوک و مستعد بدخیمی را می‌شناسد. مکان مناسب جهت نمونه‌برداری و عمق مناسب بافت جهت نمونه‌برداری را کاملاً می‌شناسد. چه بسیار نمونه‌برداری‌هایی وجود دارد که در مکان نامناسب و یا عمق نامناسب انجام می‌گیرد و متأسفانه هیچ ارزش تشخیصی ندارد و منجر به گزارش اشتباه پاتولوژی می‌شود و به صورت جواب + کاذب و یا – کاذب گزارش می‌شود.
چه موقع باید به دندانپزشک متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت مراجعه کنیم؟
هر گاه در دهان خود در نواحی گونه، لب، زبان، کف دهان، حلق و … هر گونه تغییر رنگ سفیدرنگ به اشکال مختلف و یا تغییر رنگ قرمزرنگ، وجود برجستگی بافتی، فرورفتگی بافتی و یا حتی زخم‌های دهانی متعدد دیدید حتماً باید به متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت مراجعه کنید. توجه داشته باشید که اکثر ضایعات لکوپلاکیا متأسفانه بدون علامت سوزش و درد می‌باشند و اصولاً بی‌علامتی باعث تأخیر در ارجاع به موقع به پزشک می‌شود. بیماران اکثر مواقع زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که درد، سوزش داشته باشند. در صورتی که بسیاری از ضایعات دهان، بی‌علامت هستند و اتفاقاً این ضایعات در بعضی موارد خطرناک‌تر هستند و حتماً نیاز به بررسی، تشخیص، درمان و پیگیری می‌باشد. پس لطفاً هر گونه ضایعه دهانی ماندگار که بیش از 3-2 هفته در دهان باقی می‌ماند را جدی بگیرید و حتماً به پزشک متخصص بیماریهای دهان مراجعه کنید.
درمان قطعی لکوپلاکیا چیست؟
ضایعات سفیدرنگ لکوپلاکیا اصولاً با درمان دارویی به طور قطعی و کامل حذف نمی‌شوند و حتماً باید از روش‌های جراحی هم استفاده کرد. جراحی می‌تواند به روش سنتی (تیغ) و یا به روش جراحی با لیزر انجام گیرد. قطعاً در روش جراحی با لیزر، بخیه و خونریزی وجود ندارد و راحتی بیمار حین کار و بعد از انجام جراحی بسیار بیشتر می‌باشد.
فتودینامیک‌تراپی با لیزر هم از روش‌های جدید و تکمیلی لیزر می‌باشد که در واقع از عود ضایعه‌ی لکوپلاکیا جلوگیری می‌کند.
در کنار روش‌های جراحی می‌توان از مکمل‌های ویتامین A، داوری خوراکی بتاکاروتن، تجویز ایزوترتینوئین هم استفاده کرد.
برای رزرو نوبت و مشاوره با مطب تخصصی دکتر عاطفه توانگر جهت درمان قطعی لکوپاکیا دهان و زبان، تماس بگیرید و یا در واتساپ پیام بدهید.
لکوپلاکیای لثه چیست؟
لکوپلاکیا لثه به صورت پلاک سفید بی‌علامت بر روی لثه‌ها ظاهر می‌شود که اصولاً این ضایعات در دهان بدون درد، سوزش می‌باشند و می‌توانند در دهان گسترش پیدا کنند. لکوپلاکیای لثه در افرادی که از تنباکو و یا سایر انواع دخانیات استفاده می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. تشخیص و درمان لکوپلاکیای لثه زیر نظر دندانپزشک متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت انجام می‌شود و از آنجا که ریسک تبدیل شدن به بدخیمی دارد، بیمار حتماً باید مراجعه‌ی زودهنگام داشته باشد.
لکوپلاکیای مویی چیست؟ (Oral Hairy Leukoplakia)
لکوپلاکیای مویی به صورت پلاک سفید در حاشیه‌های طرفی زبان دیده می‌شود؛ البته در سطح پشتی زبان و مخاط گونه هم می‌تواند دیده شود.
نمای بالینی آن به صورت چین‌های سفید عمودی است که به صورت نردبانی (Palisate) در حاشیه‌های طرفی زبان ایجاد می‌شود.
لکوپلاکیای مویی چه علامتی دارد؟
لکوپلاکیا مویی در اکثر موارد بی‌علامت است. در صورتی که ضایعه توسط قارچ عفونی شده باشد، ممکن است سوزش مختصری داشته باشد.
آیا لکوپلاکیای مویی زبان به سرطان دهان تبدیل می‌شود؟
خیر. لکوپلاکیای مویی یک ضایعه کاملاً خوش‌خیم است و برخلاف سایر انواع لکوپلاکیا در آینده نیز تبدیل به بدخیمی نخواهد شد؛ منشأ این ضایعه می‌تواند ویروس باشد. از جمله ویروس‌های شایع و مؤثر در ایجاد لکوپلاکیای مویی ویروس EBV است (ابشتاین بار ویروس)
درمان لکوپلاکیای مویی چیست؟
از آنجا که این ضایعه منشأ ویروسی دارد، با تجویز داروهای ضدویروس تا حد زیادی درمان می‌شود. گاهی موارد این ضایعه پسرفت خودبه‌خودی دارد.
لکوپلاکیای مودار بیشتر در چه افرادی دیده می‌شود؟
نکته‌ی مهم در مورد لکوپلاکیای مویی دهان این است که این ضایعه در افرادی که سلول‌های دفاعی لنفوسیت‌ها کاهش پیدا کردند، بیشتر دیده می‌شود. و همچنین در افراد HIV+ می‌تواند یکی از ضایعات دهانی شایع باشد. البته لکوپلاکیای مودار پاتوگنومیک HIV نیست و در سایر افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند مثل کسانی که شیمی‌درمانی می‌شوند یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، نیز دیده می‌شود.
بنابراین در صورتی که فردی مبتلا به لکوپلاکیای مودار شد، بهتر است از لحاظ سیستم ایمنی بررسی بیشتر انجام شود و تست‌های لازم انجام گیرد.
برای تشخیص و درمان لکوپلاکیای مودار زبان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
از آنجا که نمای بالینی لکوپلاکیای مودار می‌تواند شبیه سایر انواع لکوپلاکیا و بیماریهای دهان مانند لیکن پلان دهانی باشد، بهتر است برای تشخیص قطعی و درمان این ضایعه به دندانپزشک متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت مراجعه نمایند تا تشخیص و درمان زودهنگام برای بیمار انجام گیرد.
برای رزرو نوبت و مشاوره با مطب تخصصی دکتر عاطفه توانگر جهت درمان قطعی لکوپاکیا دهان و زبان، تماس بگیرید و یا در واتساپ پیام بدهید.
تفاوت لیکن پلان و لکوپلاکیای دهان چیست؟
همانطور که گفته شد لکوپلاکیا اصولاً به صورت پلاک سفید بی‌علامت می‌باشد که معمولاً به صورت موضعی در یک ناحیه از دهان دیده می‌شود.
در صورتی که لیکن پلان یک بیماری دهانی – پوستی شایع است که اشکال بالینی متفاوتی دارد. می‌تواند به صورت پلاک سفید، پلاک قرمز، زخم و تاول در دهان دیده شود و معمولاً چند ناحیه از دهان را درگیر می‌کند. لیکن پلان یک بیماری خودایمن می‌باشد که در آن عملکرد سلول‌های ایمنی دچار اختلال شده است.
تشخیص و درمان این دو بیماری کاملاً متفاوت است و حتماً نیاز به تخصص در این زمینه دارد. پس به منظور تشخیص صحیح و زودهنگام و افتراق این دو بیماری دهان از یکدیگر، حتماً به متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت مراجعه کنید.
در مورد بیماری لیکن پلان و درمان آن بیشتر بدانید
متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت با تخصص جراحی فک و صورت چه تفاوتی دارد؟
تخصص بیماریهای دهان، فک و صورت به بررسی هر گونه بیماری، توده، زخم، تغییر شکل، تغییر رنگ، تورم که در محیط بافت نرم دهان می‌باشد، می‌پردازد. بافت نرم دهان شامل تمام نواحی صورتی‌رنگ دهان مانند لب، لثه، زبان، گونه، کف دهان، زیر زبان، سقف دهان، حلق و کام سخت می‌باشد. نام دیگر این تخصص، بیماریهای دهان و تشخیص و یا بیماریهای دهان و دندان می‌باشد. بنابراین در صورتی که هر گونه مشکل در بافت نرم دهان خود دارید، باید به متخصص بیماریهای دهان مراجعه کنید. در صورتی که درد خاصی در دندان‌ها، فک و صورت دارید که نیاز به مراحل تشخیصی خاص دارد نیز می‌توانید به این تخصص مراجعه کنید.
اما متخصص جراحی فک و صورت همان طور که از اسمش پیداست، اقدام به جراحی‌های وسیع استخوان، فک و صورت می‌کند. در صورتی که توده و تورمی در استخوان فک و صورت داشته باشید که نیاز به جراحی وسیع استخوان در ناحیه ی فک و صورت باشد بهتر است به متخصص جراحی فک و صورت مراجعه کنید.