برفک دهان، که با نام کاندیدیازیس دهانی نیز شناخته میشود، یک عفونت قارچی شایع است که میتواند ناراحتی و مشکلات متعددی ایجاد کند. اگر با لکههای سفید در دهان خود مواجه هستید، این مقاله به شما کمک میکند تا با روشهای عملی و گامبهگام، این عارضه را درمان کرده و از عود مجدد آن پیشگیری کنید. در این راهنمای جامع، با
درمانهای خانگی برفک دهانو همچنین روشهای پزشکی موثر برای
از بین بردن قارچ دهانآشنا خواهید شد.
برفک دهان چیست و چرا ایجاد میشود؟
علائم رایج برفک دهان
برفک دهان معمولاً با لکههای سفید یا کرمیرنگ روی زبان، داخل گونهها، لثهها و گلو مشخص میشود که ظاهری شبیه به پنیر دلمه بسته دارند. سایر علائم شایع شامل قرمزی و التهاب در دهان، احساس سوزش و درد، دشواری در بلع یا غذا خوردن، از دست دادن حس چشایی، ترکخوردگی و قرمزی در گوشههای دهان (شیلایت زاویهای) و احساس وجود پنبه در دهان است.
دلایل اصلی بروز قارچ دهان
این عارضه زمانی رخ میدهد که قارچ
کاندیدا آلبیکنسکه بهطور طبیعی در دهان وجود دارد، به دلیل برهم خوردن تعادل میکروبی، بیش از حد رشد کند. عوامل متعددی میتوانند این تعادل را برهم زده و منجر به بروز برفک دهان شوند. از جمله مهمترین دلایل میتوان به ضعف سیستم ایمنی (در نوزادان، سالمندان، افراد مبتلا به HIV/AIDS یا تحت درمان سرطان)، مصرف آنتیبیوتیکها یا کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، دیابت کنترلنشده، خشکی دهان، استفاده از دندانهای مصنوعی نامناسب، سیگار کشیدن، استرس و تغییرات هورمونی در دوران بارداری اشاره کرد.
| عنوان | توضیحات |
|---|---|
| نام بیماری | برفک دهان (کاندیدیازیس دهان) |
| عامل بیماریزا | رشد بیشازحد قارچ کاندیدا آلبیکنس |
| علائم اصلی | لکههای سفید یا کرمیرنگ روی زبان، گونهها، لثهها و گلو، سوزش، درد، مشکل در بلع |
| گروههای در معرض خطر | نوزادان، سالمندان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف |
| علل شایع | عدم تعادل میکروبی، بیماریهای زمینهای، استرس، مصرف برخی داروها |
| روشهای انتقال | تماس مستقیم، استفاده مشترک از وسایل شخصی، شیردهی مادر به نوزاد |
| درمانها | داروهای ضدقارچ، رعایت بهداشت دهان، اصلاح رژیم غذایی |
| پیشگیری | مسواک زدن منظم، عدم استفاده مشترک از وسایل شخصی، تقویت سیستم ایمنی |
روشهای گامبهگام درمان قارچ دهان
درمانهای دارویی تجویزی و بدون نسخه
برای درمان برفک دهان، پزشک یا دندانپزشک ممکن است داروهای ضدقارچ مختلفی را تجویز کند. رایجترین این داروها شامل نیستاتین (بهصورت قطره یا دهانشویه)، میکونازول (بهصورت ژل دهانی، مانند داکتارین) یا فلوکونازول (بهصورت قرص یا کپسول برای عفونتهای گستردهتر) هستند. داروهای بدون نسخه نیز ممکن است در موارد خفیف و با مشورت داروساز کمککننده باشند؛ اما انتخاب داروی مناسب و دوز مصرفی حتماً باید توسط پزشک یا داروساز صورت گیرد.
راهکارهای خانگی موثر و نحوه استفاده
در کنار درمانهای پزشکی، برخی روشهای خانگی میتوانند به کاهش علائم، تسکین درد و تسریع بهبودی کمک کنند:
- آبنمک:یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید. محلول را به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه در دهان خود بچرخانید و سپس آن را بیرون بریزید. این کار را ۲ تا ۳ بار در روز تکرار کنید. نمک دارای خواص ضدعفونیکننده طبیعی است.
- جوششیرین:نصف قاشق چایخوری جوششیرین را در یک لیوان آب گرم حل کنید. دهان خود را با این محلول به مدت ۱ تا ۲ دقیقه شستشو دهید و سپس آن را بیرون بریزید. این روش را ۲ تا ۳ بار در روز انجام دهید. جوششیرین با تغییر pH دهان، رشد قارچ را متوقف میکند.
- ماست پروبیوتیک:یک قاشق چایخوری ماست ساده و بدون شکر را در دهان خود نگه دارید، به مدت ۵ دقیقه بچرخانید و سپس آن را قورت دهید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید. پروبیوتیکهای ماست به بازگرداندن تعادل باکتریهای مفید در دهان کمک میکنند.
- روغن نارگیل:یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل خالص را در دهان خود بگذارید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در دهان بچرخانید (Oil Pulling). سپس آن را بیرون بریزید و دهان خود را با آب بشویید. این کار را روزی یک بار، ترجیحاً صبح ناشتا، انجام دهید. روغن نارگیل خواص ضدقارچی دارد.
مراجعه به متخصص بیماریهای دهان و دندان
به گفته
byte، اشکال خفیف برفک دهان معمولاً نیازی به درمان پزشکی ندارند و بیماران دارای سیستم ایمنی سالم و قوی، عفونت را در عرض چند روز از بین میبرند.
اشکال خفیف برفک دهان معمولاً نیازی به درمان پزشکی ندارند و بیماران دارای سیستم ایمنی سالم و قوی، عفونت را در عرض چند روز از بین میبرند.
چه زمانی باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم برفک دهان شما پس از یک هفته استفاده از درمانهای خانگی یا داروهای بدون نسخه بهبود نیافت، یا اگر درد شدید، تب، دشواری در بلع را تجربه میکنید، حتماً باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. در مورد نوزادان زیر ۴ ماه یا افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. همچنین، اگر برفک دهان بهطور مکرر عود میکند، نیاز به بررسی علت زمینهای توسط متخصص است.
نقش متخصص در تشخیص و درمان پیشرفته
متخصص بیماریهای دهان و دندان میتواند با معاینه دقیق دهان، برفک دهان را تشخیص دهد. در صورت نیاز، ممکن است آزمایشهای تکمیلی مانند نمونهبرداری یا آزمایش خون برای بررسی بیماریهای زمینهای توصیه شود. آنها میتوانند داروهای ضدقارچ قویتر و هدفمندتری تجویز کرده و به مدیریت بیماریهای زمینهای کمک کنند. برای بیماران دارای کارهای دندانپزشکی پیچیده یا ایمپلنت، متخصص راهنماییهای ویژهای برای حفظ بهداشت و پیشگیری از تجمع قارچ ارائه میدهد. در برخی موارد، متخصصان ممکن است از روشهای پیشرفتهتری مانند لیزر برای درمان زخمها، کاهش التهاب یا کمک به بهبودی بافتهای دهانی آسیبدیده مرتبط با عفونتهای قارچی استفاده کنند.
پیشگیری از عود مجدد قارچ دهان
رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان
بهداشت دهان و دندان نقش کلیدی در پیشگیری از برفک دهان و عود آن دارد. دندانهای خود را حداقل دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و روزانه نخ دندان بکشید. اگر از دندان مصنوعی استفاده میکنید، آنها را شبها خارج کرده، بهخوبی با محلولهای مخصوص تمیز و ضدعفونی کنید. پس از هر بار استفاده از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، دهان خود را با آب بشویید تا از رشد قارچ پیشگیری شود.
تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی
برای پیشگیری از رشد بیش از حد قارچ
کاندیدا، مصرف قند و غذاهای فرآوریشده را کاهش دهید. رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، پروتئینهای بدون چربی و غذاهای تخمیری مانند ماست پروبیوتیک (بدون شکر) را در برنامه غذایی خود بگنجانید. کنترل دقیق قند خون در افراد دیابتی، ترک سیگار، مدیریت استرس و درمان فوری عفونتهای قارچی واژن (بهویژه در دوران بارداری) نیز از اقدامات مهم پیشگیرانه هستند. در دوران بارداری، درمان عفونت قارچی با مشورت پزشک ضروری است.
نتیجهگیری
برفک دهان یک عارضه قابل درمان است که با رعایت بهداشت مناسب و تغییرات سبک زندگی قابل کنترل است. در حالی که درمانهای خانگی میتوانند در موارد خفیف کمککننده باشند، تشخیص و درمان بهموقع توسط متخصص بیماریهای دهان و دندان، بهویژه در موارد شدید یا مقاوم، از اهمیت بالایی برخوردار است. با پیگیری توصیههای این مقاله، میتوانید به طور موثر از شر قارچ دهان خلاص شده و سلامت دهان خود را حفظ کنید.
