چرا دندان مصنوعی فک پایین لق می‌شود؟
دندان‌های مصنوعی فک پایین ممکن است به دلایل گوناگونی دچار لقی و بی‌ثباتی شوند که این مسئله می‌تواند بر کیفیت زندگی، تغذیه و اعتماد به نفس افراد تأثیر منفی بگذارد. شناخت این دلایل، نخستین گام برای یافتن راه‌حلی مؤثر و مناسب است.
تحلیل استخوان فک و تغییرات بافتی
یکی از رایج‌ترین دلایل لقی دندان مصنوعی، تحلیل رفتن استخوان فک است. پس از کشیدن دندان‌ها، استخوان فک که دیگر تحت فشار جویدن قرار ندارد، به تدریج شروع به تحلیل می‌کند و شکل لثه‌ها تغییر می‌یابد. این تغییرات باعث می‌شود پروتز دندان که در ابتدا کاملاً منطبق بوده، به مرور زمان دچار لقی شود.
به گفته Urbana Family:
«دندان‌های مصنوعی شما به دلایل مختلفی لق می‌شوند که رایج‌ترین آن‌ها تحلیل استخوان است؛ فرآیندی که در آن لثه‌های شما شروع به کوچک شدن می‌کنند زیرا دیگر برای نگه‌داشتن دندان‌های شما در جای خود استفاده نمی‌شوند. فرسودگی روزمره دلیل دیگری است که دندان‌های مصنوعی شما می‌توانند لق شوند. این امر با مراقبت صحیح از دندان‌های مصنوعی قابل پیشگیری است، به این معنی که آن‌ها را قبل از خواب شب خارج کنید و با جویدن یا گاز گرفتن غذاهای سفت از آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری کنید.»
عدم تطابق و قالب‌گیری نادرست
اگر پروتز دندان از ابتدا به درستی قالب‌گیری و ساخته نشده باشد، یا اگر پس از ساخت، تغییرات قابل توجهی در بافت‌های دهان رخ دهد، دندان مصنوعی نمی‌تواند ثبات لازم را داشته باشد. عدم تطابق صحیح بین پایه پروتز و لثه‌ها، فضاهایی را ایجاد می‌کند که به حرکت و جابه‌جایی پروتز منجر می‌شود.
کیفیت مواد و ساخت پروتز
استفاده از مواد بی‌کیفیت در ساخت دندان مصنوعی یا فرآیند ساخت نامناسب می‌تواند به شکنندگی، تغییر شکل و در نهایت لقی پروتز منجر شود. پروتزهای با کیفیت بالا، دوام و پایداری بیشتری ارائه می‌دهند. برندهایی مانند ایوکلار ویوادنت، ماژور، ویتا، شوفو، هراوس، دنتسپلی سیرونا، پژون، نچرال، ایده آل ماکو و کمان دنت از جمله تولیدکنندگان معتبر در این زمینه به شمار می‌روند.
عادات روزمره و سبک زندگی
- جویدن غذاهای سفت و چسبناک:فشار زیاد و نامناسب می‌تواند به پروتز آسیب رسانده و باعث تغییر شکل آن شود.
- کاهش وزن ناگهانی:تغییرات در بافت‌های صورت و دهان ناشی از کاهش وزن می‌تواند بر تطابق پروتز تأثیر بگذارد.
- استعمال دخانیات:سیگار کشیدن می‌تواند به تحلیل استخوان فک و التهاب لثه سرعت بخشد.
- دندان قروچه:فشار ناشی از دندان قروچه (براکسیسم) می‌تواند به پروتز و بافت‌های زیرین آسیب برساند.
- عدم رعایت بهداشت:تجمع پلاک و باکتری‌ها می‌تواند منجر به التهاب و عفونت لثه شود که ثبات پروتز را کاهش می‌دهد.
عوامل خاص فک پایین (حرکت زبان، بزاق، شکل لثه)
- حرکت مداوم زبان:زبان به طور طبیعی در حین صحبت کردن و غذا خوردن حرکت می‌کند و این حرکت می‌تواند به جابه‌جایی پروتز فک پایین کمک کند.
- سطح کوچک‌تر لثه‌ها:سطح استخوانی و لثه‌ای در فک پایین معمولاً کوچک‌تر و مسطح‌تر از فک بالا است که فضای کمتری برای ایجاد مکش و ثبات پروتز فراهم می‌کند.
- عدم وجود بزاق کافی:بزاق نقش مهمی در ایجاد مکش و چسبندگی پروتز ایفا می‌کند. خشکی دهان (زروستومیا) می‌تواند به شدت ثبات دندان مصنوعی را کاهش دهد.
علائم لقی دندان مصنوعی فک پایین
لقی دندان مصنوعی فک پایین با علائم مشخصی همراه است که شناسایی به موقع آن‌ها می‌تواند به درمان سریع‌تر و پیشگیری از مشکلات جدی‌تر کمک کند.
حرکت و جابه‌جایی پروتز
واضح‌ترین علامت لقی، حرکت و جابه‌جایی پروتز در حین صحبت کردن، خندیدن یا غذا خوردن است. این حرکت ممکن است با صدای تق‌تق نیز همراه باشد.
درد، تورم و التهاب لثه
لقی پروتز باعث می‌شود که فشار به طور نامناسبی بر روی لثه‌ها وارد شود، که می‌تواند منجر به درد، قرمزی، تورم و حتی ایجاد زخم یا عفونت در بافت‌های دهان شود.
مشکل در جویدن و صحبت کردن
با لق شدن دندان مصنوعی، جویدن غذا به خصوص غذاهای سفت دشوار می‌شود و ممکن است فرد نتواند به درستی غذا را خرد کند. همچنین، تلفظ برخی کلمات ممکن است دچار مشکل شده و صحبت کردن با وضوح کمتری انجام شود.
تجمع غذا و بوی بد دهان
فضاهای ایجاد شده زیر پروتز لق، محل مناسبی برای تجمع ذرات غذا و باکتری‌هاست. این تجمع می‌تواند منجر به بوی بد دهان (هالیتوزیس) و افزایش خطر عفونت‌های دهانی شود.
مشکلات دندان مصنوعی فک پایین
لقی دندان مصنوعی فک پایین، علاوه بر ناراحتی‌های روزمره، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری نیز منجر شود که بر سلامت دهان و کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد.
ناپایداری به دلیل حرکت زبان و بزاق کمتر
همانطور که اشاره شد، حرکت مداوم زبان و کاهش تولید بزاق در برخی افراد، چالش‌های منحصر به فردی را برای ثبات پروتز فک پایین ایجاد می‌کند. این ناپایداری می‌تواند به طور مداوم برای فرد آزاردهنده باشد.
عارضه دنچر پاپیلوما (گوشت اضافه)
فشار نامناسب و مداوم ناشی از پروتز لق می‌تواند منجر به تحریک مزمن لثه‌ها و در نهایت ایجاد عارضه دنچر پاپیلوما شود. این عارضه به صورت رشد بافت اضافی (گوشت اضافه) در زیر پروتز ظاهر می‌شود که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
تاثیر بر اعتماد به نفس و کیفیت زندگی
لقی دندان مصنوعی می‌تواند به طور قابل توجهی بر اعتماد به نفس فرد تأثیر بگذارد. نگرانی از جابه‌جایی پروتز در جمع، مشکل در صحبت کردن و غذا خوردن، و درد مزمن می‌تواند کیفیت زندگی را کاهش داده و فرد را از فعالیت‌های اجتماعی دور کند.
| مشکل | علت | راه‌حل |
|---|---|---|
| ناراحتی و داشتن نقاط درد | دندان مصنوعی نامناسب | تنظیم دوباره توسط دندانپزشک |
| مشکل در جویدن و صحبت کردن | دندان مصنوعی نامناسب | تنظیمات مناسب توسط دندانپزشک |
| تحریک لثه و بافت | دندان مصنوعی کثیف و نامناسب | رعایت بهداشت دهان و دندان |
| شکستگی | افتادن تصادفی یا جابه‌جایی نادرست دندان مصنوعی | تعمیر یا جایگزینی دندان مصنوعی |
| لک شدن و تغییر رنگ | عادات بد نظافتی، مصرف برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها و استعمال دخانیات | تمیز کردن منظم با استفاده از پاک‌کننده‌های دندان مصنوعی، اجتناب از مواد لکه‌زا و تمیز کردن حرفه‌ای |
| تغییرات گفتاری | تنظیم مجدد دندان مصنوعی | تمرین صحبت کردن با دندان مصنوعی |
راهکارهای رفع و پیشگیری از لقی دندان مصنوعی فک پایین
برای رفع لقی دندان مصنوعی فک پایین، چندین راهکار وجود دارد که از راه‌حل‌های موقت و خانگی تا درمان‌های دائمی و پیشرفته دندانپزشکی را شامل می‌شود. انتخاب بهترین روش بستگی به علت لقی و شرایط فرد دارد. مشاوره با دندانپزشک برای تشخیص دقیق علت و انتخاب بهترین روش درمانی، حیاتی است.
راه‌حل‌های موقت و خانگی: چسب دندان مصنوعی
چسب دندان مصنوعی یک راه‌حل موقت برای افزایش ثبات پروتز است. این چسب‌ها در اشکال مختلف کرم، پودر یا نوارهای چسبی موجود هستند.
- مزایا:به طور موقت حرکت پروتز را کاهش داده، به بهبود تکلم و جویدن کمک می‌کند و حس امنیت بیشتری به فرد می‌دهد.
- نحوه استفاده صحیح:ابتدا پروتز و دهان را کاملاً تمیز و خشک کنید. مقدار کمی چسب را به صورت نقطه‌ای یا نواری نازک روی سطح داخلی پروتز که با لثه در تماس است، بمالید. از مصرف بیش از حد چسب خودداری کنید. پروتز را محکم در جای خود قرار دهید و برای چند ثانیه فشار دهید.
- عوارض احتمالی و نکات احتیاطی:استفاده طولانی‌مدت یا بیش از حد از چسب دندان مصنوعی می‌تواند عوارضی مانند تهوع، سردرد، تحریک دهان و لثه، افزایش حساسیت لثه و مشکلات گوارشی ایجاد کند. برخی چسب‌ها حاوی زینک هستند که مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به آسیب عصبی شود. توصیه می‌شود هر شب پروتز را خارج کرده و کاملاً تمیز کنید تا چسب باقی‌مانده از بین برود و لثه‌ها استراحت کنند.
تنظیم و ریلاین توسط دندانپزشک
اگر لقی پروتز ناشی از تغییرات جزئی در بافت‌های دهان باشد، دندانپزشک می‌تواند با تنظیم مجدد یا ریلاین (آسترکشی) پروتز، تطابق آن را بهبود بخشد.
- ریلاین (Reline):در این روش، یک لایه جدید از مواد (نرم یا سخت) به سطح داخلی پروتز اضافه می‌شود تا شکاف بین پروتز و لثه پر شده و تطابق بهتری ایجاد شود. ریلاین نرم برای لثه‌های حساس و تازه جراحی شده مناسب است، در حالی که ریلاین سخت دوام بیشتری دارد.
- ریبیس (Rebase):در این روش، کل پایه پروتز (بخش صورتی رنگ) با حفظ دندان‌های مصنوعی، تعویض می‌شود. این کار زمانی انجام می‌شود که پایه پروتز آسیب دیده یا تغییر شکل زیادی پیدا کرده باشد.
- چه زمانی مناسب است؟ریلاین و ریبیس برای مواردی مناسب هستند که دندان‌های مصنوعی هنوز در وضعیت خوبی قرار دارند اما پایه پروتز به دلیل تحلیل استخوان یا تغییرات بافتی، دیگر به خوبی منطبق نیست.
تعویض پروتز دندان
به طور کلی، توصیه می‌شود دندان مصنوعی هر 3 تا 7 سال یک بار تعویض شود. با گذشت زمان، پروتزها دچار فرسودگی، تغییر شکل و رنگ می‌شوند و دیگر نمی‌توانند عملکرد و زیبایی اولیه خود را حفظ کنند. تعویض کامل پروتز، راهکاری مؤثر برای رفع لقی‌های شدید و بهبود عملکرد کلی است.
ایمپلنت دندان: بهترین راه حل دائمی
ایمپلنت دندان به عنوان بهترین و دائمی‌ترین راه‌حل برای تثبیت دندان مصنوعی فک پایین شناخته می‌شود. با قرار دادن 2 تا 4 ایمپلنت در استخوان فک، می‌توان پروتز را به طور محکم به آن‌ها متصل کرد.
- مزایا:ایمپلنت‌ها نه تنها پروتز را به طور کامل ثابت می‌کنند، بلکه با تحریک استخوان فک، از تحلیل بیشتر آن جلوگیری می‌کنند. این روش به طور چشمگیری قدرت جویدن، تکلم و اعتماد به نفس را بهبود می‌بخشد و حس داشتن دندان‌های طبیعی را باز می‌گرداند.
- چه زمانی به ایمپلنت فکر کنیم؟اگر لقی پروتز شدید است، راه‌حل‌های موقت و ریلاین کارساز نیستند، یا فرد به دنبال یک راه‌حل دائمی و با کیفیت بالا برای جلوگیری از تحلیل استخوان و بهبود چشمگیر کیفیت زندگی است، ایمپلنت دندان بهترین گزینه است. هزینه درمان لقی دندان مصنوعی بسته به روش انتخابی، مواد مصرفی و میزان لقی متفاوت است. برخی کلینیک‌ها مانند دکتر عاطفه توانگر امکان پرداخت اقساطی را فراهم می‌کنند.
نکات کلیدی برای پیشگیری و مراقبت
- انتخاب پروتز با کیفیت بالا:از ابتدا، پروتزی را انتخاب کنید که با مواد مرغوب و توسط دندانپزشکی ماهر ساخته شده باشد.
- طراحی و قالب‌گیری دقیق:اطمینان حاصل کنید که قالب‌گیری اولیه با دقت بسیار بالا انجام شده است.
- رعایت بهداشت دهان و دندان:پروتز را روزانه با مسواک مخصوص دندان مصنوعی و محلول‌های پاک‌کننده تمیز کنید. همچنین، لثه‌ها، زبان و سقف دهان خود را نیز مسواک بزنید.
- مراجعات منظم به دندانپزشک:برای بررسی وضعیت پروتز و لثه‌ها، به طور منظم (حداقل سالی یک بار) به دندانپزشک مراجعه کنید.
- استراحت دادن به لثه‌ها:هر شب قبل از خواب، دندان مصنوعی را خارج کرده و در محلول مخصوص نگهداری کنید تا لثه‌ها استراحت کنند و از تحریک مزمن جلوگیری شود.
- اجتناب از غذاهای سفت و چسبناک:برای حفظ سلامت پروتز و لثه‌ها، از جویدن غذاهای بسیار سفت یا چسبناک خودداری کنید.
- مدت زمان عادت به دندان مصنوعی جدید:به خاطر داشته باشید که عادت به دندان مصنوعی جدید حدود یک ماه طول می‌کشد تا درد اولیه کاهش یابد و به آن عادت کنید.
