برای این‌که زبان بتواند در حفره دهان به خوبی عمل کند، باید در تمام جهات کاملا متحرک باشد. هرگونه کاهش دامنه حرکتی این عضو از بدن، منجر به ایجاد اختلال در عملکردهای طبیعی انسان همچون تکلم و جویدن غذا خواهد شد. فرنولوم یا چسبندگی زبان در بزرگسالان و کودکان در علم پزشکی با عنوان آنکیلوگلوسیا (Ankyloglossia) شناخته می‌شود. به این اختلال شایع مادرزادی، چسبیدن لسان به دهان نیز می‌گویند.
یک اختلال در روند رشد و نمو زبان، باعث عدم تحلیل رفتن فرنوم لب پایین شده و حرکت طبیعی آن را با مشکل مواجه می‌کند. اگر می‌خواهید روش‌های تشخیص و درمان این عارضه دهانی را بدانید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
تشخیص و درمان فرنولوم یا چسبندگی زبان در بزرگسالان
چسبندگی یا کوتاهی بند زیر لسان، زمانی اتفاق می‌افتد که فرنوم لب پایین کوتاه باشد. این مشکل در 4 الی 10 درصد از جمعیت جهان رخ می‌دهد و در پسران شایع‌تر از دختران است. کوتاهی بند زیر زبان هنگامی تشخیص داده می‌شود که فرنوم کوتاه از حرکت آزاد و عملکرد طبیعی زبان جلوگیری کند. همه اشخاص درگیر با این عارضه مشابه یکدیگر نیستند. برای مثال این مشکل در برخی افراد خفیف‌تر و در بعضی دیگر شدیدتر است. علت بروز چسبندگی این عضو از بدن هنوز به طور دقیق مشخص نیست اما تا حدودی با عوامل ژنتیکی خاصی مرتبط است. برخی از علائم کوتاهی بند زیر زبان عبارت‌اند از:
- اختلال در حرکت زبان به سمت بالا و طرفین
- سختی در بیرون آوردن زبان از کنار دندان‌های جلویی پایین
- زبان بریده یا قلبی شکل
فرنوم زبانی می‌تواند مشکلات عدیده‌ای از جمله مشکلات گفتاری و عدم امکان رعایت بهداشت دهان و دندان را برای بزرگسالان و کودکان به همراه داشته باشد. برای تشخیص چسبندگی رباط زیر لب در بزرگسالان معمولا ارزیابی‌های زیر انجام می‌شود:
- سهولت در خوردن، بلعیدن، تمیز کردن دهان و جویدن غذا
- قدرت و عملکرد زبان برای ادای کلمات
اگر فرد در تغذیه و گفتار مشکلی نداشته باشد، فرنوم خفیف نمی‌تواند برای او ناراحتی ایجاد کند اما در موارد شدیدتر، از روش جراحی فرنکتومی برای آزاد کردن فرنولوم زبان استفاده می‌شود. این عمل بسیار ساده و بدون عارضه بوده و تنها چند دقیقه به طول می‌انجامد. با این وجود، بیمار باید مراقبت‌های لازم را 3 الی 4 هفته بعد از انجام جراحی ادامه دهد. البته برای بیماران مختلف به ویژه نوجوانان و بزرگسالان، جراحی هرگز به عنوان اولین گزینه درمان نیست. برای بزرگسالان و نوجوانان، روش‌های گفتار درمانی پیش از در نظر گرفتن جراحی توصیه می‌گردد.
جراحی فرنوم زبان با لیزر
در روش جراحی فرنوم لب با لیزر یا فرنکتومی با لیزر، رباط متصل کننده لب به لثه آزاد می‌شود. با استفاده از این روش، دامنه حرکتی زبان افزایش می‌یابد، همچنین مشکلاتی مانند پوسیدگی یا فاصله دندان، اختلال در صحبت کردن، اختلال در مسیرهای تنفسی و مشکلات گوارشی با جراحی فرنکتومی قابل اصلاح هستند.
در این عمل جراحی بافت نرم زیر لب قطع نمی‌شود بلکه تبخیر بافت با استفاده از انرژی نور اتفاق می‌افتد. جراحی رفع چسبندگی زبان در بزرگسالان و کودکان سختی و پیچیدگی زیادی ندارد و بیمار هیچ‌گونه خونریزی نخواهد داشت. همچنین لیزرها پیش از شروع عمل استریل می‌شوند و بدین ترتیب احتمال بروز عفونت در این روش بسیار کم است. جراحی با لیزر روشی سریع است که باعث تحریک ترمیم و بهبود بیولوژیکی می‌گردد. نتیجه این عمل از نظر بافتی، ظاهر زیبا است و احتمال بازگشت مجدد مشکل نیز پس از پایان دوره درمان بسیار کم است. برخی از مراقبت‌های بعد از عمل جراحی فرنکتومی با لیزر عبارت‌اند از:
در صورت چسبیدن دو زخم تازه در دهان بسیار مهم است که آن‌ها را باز نگه دارید.
ترشحات فرنوم به گونه‌ای هستند که خیلی زود زخم‌ها را ترمیم می‌کنند. بدین ترتیب ممکن است که زخم‌ها زودتر از موعد بهبود یافته و پس از مدتی بازگردند.
زخم‌ها در حین پروسه بهبود به سمت مرکز خود منقبض می‌شوند بنابراین باید آن‌ها را از یکدیگر باز نگه دارید. بهبود زخم‌ها در هفته‌های دوم و سوم (یعنی در دوران تشکیل اتصال مجدد) سخت است. بنابراین مراقبت‌های بعد از عمل را به مدت 4 هفته بعد از جراحی ادامه دهید.
با وجود این‌که نتایج فرنکتومی به سرعت قابل مشاهده هستند اما این روش عوارض کمی نیز به همراه دارد. امکان نیاز به جراحی مجدد و در موارد نادر، احتمال رشد مجدد فرنوم یا خونریزی، از جمله عوارض این راهکار درمانی به حساب می‌آیند.
